معرفی ساز ویولن

ویولن یک ساز زهی و آرشه‌ای است و البته کوچک‌ترین عضو خانواده سازهای زهی-آرشه‌ای . از دیگر سازهای زهی-آرشه ای می توان به کنترباس ، ویولنسل و … اشاره کرد. نقش مهم این ساز در ارکسترها باعث شده است در این مقاله به معرفی ساز ویولن به طور دقیق بپردازیم .

برای نواختن ، ساز ویولن معمولاً روی شانه چپ قرار می‌گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده است نواخته می‌شود.  ویولن دارای 4 سیم بوده که از بم به زیر :

می (سیم اول)، لا (سیم دوم)، ر (سیم سوم)، سل (سیم چهارم)   کوک می‌شوند و نسبت به هم فاصله پنجم دارند. در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک و کوچک‌تر از آن را اجرا نماید.

تاریخچه ویولن ( از رباب تا ربک و ویولن )

بسیاری معتقدند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است ، رباب یک ساز قدیمی است که خاستگاه آن خراسان دوره اسلامی، سیستان و بلوچستان و افغانستان می باشد. بعدها ساز رباب به اروپا آورده شد و تغییراتی در آن به‌وجود آمد و به نام ربک در اروپا شهرت گرفت . گفته می شود در اروپا از قرن ۱۱ به بعد ساز ویلن به صورت تکامل یافته دیده می‌شود .

قسمت‌های تشکیل دهنده ویولن :

این ساز از ۵۸ قطعه مختلف ساخته می‌شود و وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم است. ویولن از بخش‌های زیر تشکیل شده‌است:

• آرشه یا کمان، ترکه‌ای چوبی است که رشته‌های موی دم اسب در طول آن کشیده شده و به دو سر آن ثابت شده‌است.

• جعبه طنینی (جعبه ریزونانس): جعبه‌ای است که از 3 بخش صفحه روئی، صفحه زیرین و زوارهای دور تشکیل شده‌است. گریف، خرک و سیم‌گیر در این ساز از جنس چوب آبنوس (به دلیل استحکام بیشتر) می‌باشد.

• دسته یا گردن: در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم‌هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است در تمام طول چوب آبنوس انگشت‌گذاری کند. انتهای دسته به جعبه کوچکی (جعبه کوک) ختم می‌شود که سیم‌ها در درون آن به دور گوشی‌های کوک پیچیده می‌شوند.

• خرک: این قطعه در واقع پلی است بین سیم‌ها و جعبه طنینی. نقش خرک تقسیم راه سیم‌ها، نگه داشتن سیم‌ها با ارتفاع خاص برای حرکت روی جعبه طنینی و انتقال ارتعاشات سیم‌ها به جعبه طنینی. در داخل جعبه طنینی استوانه چوبی کوچکی قرار دارد که نقش آن انتقال ارتعاشات به صفحه زیرین ساز و مانعی در جهت عدم شکسته شدن صفحه روئی ساز از فشار سیم‌ها و خرک.

• گریف: از آبنوس ساخته شده و در طول دسته ویولن چسبیده‌است و تا میانه جعبه ساز ادامه دارد. گریف بخشی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می‌چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می‌کند و نت‌های مختلف را می‌نوازد.

• سیم گیر: از چوب آبنوس ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده‌است. با زهی از جنس روده یا پلاستیک یا سیم به دکمه‌ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده وصل می‌شود.

• سیم‌ها: سیم‌ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه‌گاه سیم‌ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم‌گیر مهار می‌شوند. سیم‌های ویولن قبلا از روده گوسفند ساخته می‌شد. امروزه در سیم‌های بم‌تر، روی روده سیم فلزی نازکی می‌پیچند و در سیم‌های زیرتر از مفتول فلزی تنها استفاده می‌شود.